Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Elke deelnemer aan een Gemeenschappelijke Regeling is in principe voor zijn aandeel verantwoordelijk voor mogelijke tekorten binnen de GR.

Beheersmaatregelen

De Wet Gemeenschappelijke regelingen schrijft voor dat de meerjarenraming, de begroting, het jaarverslag en de jaarrekening van de gemeenschappelijke regeling dienen te voldoen aan krachtens algemene maatregel van bestuur te stellen regels. De raad wordt jaarlijks in de gelegenheid gesteld om een zienswijze naar voren te brengen over de ontwerpbegrotingen van de gemeenschappelijke regelingen.

Toelichting

Gemeenschappelijke regelingen zijn verbonden partijen waar de gemeente Leidschendam-Voorburg een financieel en bestuurlijk belang in heeft. Verbonden partijen voeren meestal gemeentelijke taken uit en leveren een bijdrage aan het realiseren van maatschappelijke doelen. Een financieel belang houdt in dat de gemeente geld ter beschikking stelt aan de verbonden partij. De gemeente loopt een financieel risico bij tekorten van gemeenschappelijke regelingen. Via het bestuur van de gemeenschappelijke regeling  kan de gemeente aandacht vragen voor financiële tekorten en hierop sturen.

De gemeente loopt het risico dat de inkomsten uit het Gemeentefonds door externe ontwikkelingen fors tegenvallen. De inkomsten kunnen tegenvallen door:
1.   Negatieve herverdeeleffecten bij wijziging van het verdeelmodel  
2.   Onderbesteding van de Rijksuitgaven of Rijksbezuinigingen die doorwerken op het Gemeentefonds.
3.   Een lagere onderbesteding of overbesteding van het btw-compensatiefonds met als gevolg een lagere algemene uitkering uit het Gemeentefonds
4.   Het nieuwe kabinet komt niet over de brug met extra middelen voor jeugd vanaf 2023.

Beheersmaatregelen

De beheersmaatregelen beperken zich tot het voortdurend volgen van de ontwikkelingen van het Gemeentefonds en het actualiseren van de ramingen aan de laatste ontwikkelingen en maatstaven. Daarnaast neemt de gemeente deel aan de overleggen die de VNG organiseert met betrekking tot de wijzigingen in het verdeelmodel.

Toelichting

Met ingang van 1 januari 2023 zal het nieuwe verdeelmodel in werking treden.  De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op vrijdag 9 juli, een aangepast verdeelvoorstel voorgelegd aan de Raad voor het Openbaar bestuur.  Vooralsnog lijkt de aanpassing van het verdeelmodel van de algemene uitkering voor gemeente Leidschendam-Voorburg beperkt negatief uit te pakken. Verwacht wordt dat de meicirculaire van 2022 definitief uitsluitsel zal geven. Het maximale nadeel dat een gemeente in het eerste jaar kan lopen bedraagt € 15,- per inwoner. Er bestaat het risico, dat de gemeente haar lasten niet tijdig kan ombuigen om dit in het eerste jaar op te vangen. In dat geval zal de gemeente dit tekort eenmalig moeten opvangen. Op basis van het aantal inwoners is dit maximale risico in 2023 € 1,1 miljoen. De kans dat dit risico zich in volle omvang zal voordoen, lijkt, gegeven de gepubliceerde indicatieve gevolgen beperkt. De kans wordt daarom geschat op 30%.

In de begroting 2022 wordt rekening gehouden met extra middelen voor jeugdzorg die een direct gevolg zijn van de uitspraak van de arbitragecommissie dat jeugdzorg moet worden beschouwd als een wettelijke taak die in medebewind wordt uitgevoerd. Dit betekent dat het rijk alle middelen beschikbaar moet stellen die noodzakelijk zijn voor de uitvoering. Voor het jaar 2022 is door de staatssecretaris toegezegd met jeugdbudget met € 1,3 miljard te verhogen. Voor gemeente leidschendam-Voorburg is dit geraamd op € 4,7 mln. Als het nieuwe kabinet niet over de brug komt met extra middelen voor jeugd vanaf 2023 ontstaat er in de gemeentelijke meerjarenbegroting een tekort van afgerond structureel 4 miljoen in 2023 aflopend naar 3,5 miljoen in 2025.
Gelet op het feit dat de arbitrage uitspraak semi-bindend is wordt dit risico laag ingeschat : 10%

Tot nog toe was er in alle jaren sprake van een onderbesteding van het BTW compensatiefonds. De niet bestede middelen werden dan achteraf verdeeld over de gemeenten via de algemene uitkering. In de begroting is daarom een inschatting gemaakt van de inkomsten die de gemeente ontvangt uit onderbesteding. De afgelopen jaren is er landelijk door de gemeenten een steeds groter beroep gedaan op het btw-compensatiefonds. Het risico bestaat dat er niet langer sprake zal zijn van een onderbesteding en de gemeente de geraamde inkomsten van € 330.000 per jaar niet zal ontvangen.  Dit risico wordt gemiddeld ingeschat.

Er is een risico dat het huidige verwachte programma (type woningen) niet aansluit op de vraag van de markt, wat leidt tot vertragingen.

Beheersmaatregelen

Het risico wordt gemitigeerd door adequate marktonderzoek, goede gebiedspromotie en aandacht voor de woonomgeving. Daarnaast vindt er heldere communicatie plaats over kwaliteit in relatie tot budgetten.

Toelichting

Het risicoprofiel is berekend door middel van Risk Mapping methode. Het risicoprofiel is bepaald met een waarschijnlijkheid van 80%. Dat wil zeggen dat op basis van de uitgevoerde risicoanalyse, een risicobuffer ter grootte van het berekende risicoprofiel met een waarschijnlijkheid van 80% toereikend is om de financiële risico’s van de grondexploitatie op te vangen. Vertrouwelijke informatie over de risico's worden toegelicht in het MPG.

De Wmo is een open-einde regeling en kent daardoor geen bestedingsplafond. Hierdoor moet de gemeente ondersteuning blijven leveren aan haar inwoners, ook als het budget niet toereikend is. De invoering van een vast tarief voor de eigen bijdragen aan Wmo-voorzieningen per 1 januari 2020 heeft het risico op budgetoverschrijdingen als gevolg van het open-einde karakter van de Wmo verder vergroot doordat gebruik van Wmo-voorzieningen goedkoper en dus laagdrempeliger is geworden.
Daarnaast bestaat het risico dat de gemeente in de toekomst hogere tarieven moet betalen aan zorgaanbieders voor de uitvoering van huishoudelijke ondersteuning. Dit risico komt voort uit het feit dat er in 2018 landelijke afspraken zijn gemaakt over loonschalen voor medewerkers die werkzaam zijn in de huishoudelijke ondersteuning, terwijl de gemeente een contract heeft van voor juni 2017 en hierdoor niet verplicht is de huidige tarieven aan te passen aan deze loonschalen. Uit eerder onderzoek van de branchevereniging thuiszorg bleek dat onze gemeente voldoende betaalt. De Wmo is een open-einde-regeling en kent daardoor geen bestedingsplafond. Hierdoor moet de gemeente ondersteuning blijven leveren aan haar inwoners, ook als het budget voor het betreffende jaar niet toereikend is. De verstrekkingen van voorzieningen is gebaseerd op de Wmo en de gemeentelijke verordening voor maatschappelijke ondersteuning.

Beheersmaatregelen

De gemeentelijke consulenten bepalen aan de hand van onderzoeken of voorzieningen noodzakelijk zijn. Bij het toekennen van voorzieningen wordt vooral gekeken naar wat de inwoners nog zelf kunnen. Door dit maatwerk worden kosten beperkt. De vraag naar zorg uit de Wmo wordt verder voortdurend gemonitord en de budgetten worden periodiek bijgesteld aan de hand van actuele prognoses.
Met aanbieders van huishoudelijke ondersteuning wordt periodiek gesproken door contractmanagement, onder meer over de huidige tarieven. Door de tarieven voor huishoudelijke ondersteuning jaarlijks te indexeren, compenseert de gemeente de aanbieders voor kostenstijgingen in de bedrijfsvoering.

Toelichting

De omvang van het risico op overschrijding van het Wmo-budget als gevolg van het open-einde karakter wordt geschat op circa 20% van het Wmo-budget. Dit risico zal blijven bestaan zolang de Wmo een open-einde regeling is. De afgelopen jaren is er steeds een tekort geweest op de Wmo-budgetten, onder andere vanwege de aanzuigende werking van het vaste tarief voor eigen bijdragen en wachtlijsten in de GGZ-zorg. Ook is nog niet in te schatten welk effect er kan ontstaan op Wmo-aanvragen in de nasleep van de coronacrisis, bijvoorbeeld in de vorm van uitgestelde hulpvragen. Derhalve wordt de kans op het ontstaan van tekorten op de Wmo-budgetten hoog ingeschat.
Inzake de tarievendiscussie huishoudelijke ondersteuning hebben enkele aanbieders afgelopen jaar gevraagd om een hogere indexatie van de tarieven vanwege cao-ontwikkelingen. De kans dat de gemeente op termijn moet compenseren voor hogere loonschalen wordt eveneens ingeschat als hoog. De omvang van het risico is bepaald op basis van de cao-loonstijgingen in 2020 en 2021.

 Jaarlijks wordt de begroting van de jeugdzorg uitgaven geactualiseerd aan de laatste trendmatige ontwikkeling. Het risico bestaat dat deze ontwikkeling van de jeugd zorguitgaven te laag is ingeschat.

Beheersmaatregelen

Regionaal en lokaal zijn beheersmaatregelen getroffen om de groei van de jeugdzorg uitgaven te reduceren. Daarnaast wordt op lokaal niveau de zorgvraag kritisch beoordeeld en vindt meer sturing op de aanbieders plaats.

Toelichting

De jeugdhulpuitgaven zijn sinds de decentralisatie in 2015 jaarlijks fors gestegen. De kostenstijging wordt veroorzaakt door een sterke stijging van de gemiddelde zorgkosten per jeugdige en in mindere mate veroorzaakt door een stijging van het aantal jeugdigen in zorg.

Het is niet te voorspellen of de groei van de jeugdhulpuitgaven zal doorzetten. Groei van de jeugdhulpuitgaven blijft een risico. Als de zorgvraag hoger is dan geraamd, is de gemeente wettelijk verplicht deze te leveren. Het is nog onduidelijk in welke mate de corona crisis van invloed is op de instroom van jeugdigen in de jeugdhulp. Met ingang van 2022 wordt het nieuwe woonplaatsbeginsel ingevoerd.In 2022 zal blijken of de daling van de uitgaven gelijk zal zijn aan de daling van het budget dat de gemeente van het rijk voor jeugdzorg ontvangt. De maximale omvang van het risico wordt geschat op 10% van de begrote zorguitgaven: € 2,5 mln. De kans dat dit risico zich in volle omvang voordoet wordt geschat op 30%.

Bij een specifieke uitkering bestaat het risico dat de definitief toegekende subsidie lager uitpakt dan de voorlopige subsidie en of dat de werkelijke gemaakte kosten de begrote lasten overschrijden vanwege het open einde karakter van de regeling.

Beheersmaatregelen

De ontwikkelingen op de diverse regelingen wordt voortdurend gemonitord vanuit beleid en de periodieke budgetbewaking in het kader van de P&C-cyclus. Indien nodig wordt via de tussentijdse rapportages de gemeenteraad verzocht de begroting aan te passen.

Toelichting

De gemeente ontvangt voor de uitvoering van een aantal specifieke taken specifieke uitkeringen van de Rijksoverheid of mede overheden. Veel van deze specifieke uitkeringen kennen een min of meer structureel karakter, zoals:
1.   Onderwijsachterstandenbeleid;
2.   Gebundelde uitkering op grond van artikel 69 Participatie wet (BUIG) en Vangnetuitkering;
3.   Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (BBZ)
4.   Regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten.

Hoewel de subsidievoorwaarden en verantwoordingsvereisten van bovengenoemde specifieke uitkeringen en subsidies doorgaans over de jaren gelijk zijn gebleven, kan de subsidieverstrekker deze eenzijdig wijzigen. Dit kan financiële gevolgen hebben wanneer het subsidiebedrag of het eigen risicopercentage wordt aangepast (BUIG) of door onvoorziene aanscherping van de verantwoordingseisen bepaalde activiteiten niet langer subsidiabel blijken (OAB, BBZ en RMC).  De financiële omvang van het risico is bepaald op circa 10% van de voorlopige beschikkingen 2021. De kans dat dit risico zal optreden wordt als gemiddeld ingeschat, namelijk 30%.

Het financiële risico dat de gemeente loopt als een garantienemer niet aan zijn of haar betalingsverplichtingen kan voldoen en de geldverstrekker een beroep doet op de door de gemeente afgegeven garantie.

Beheersmaatregelen

Bij de afgifte van garanties door de gemeente wordt er gekeken naar de kredietwaardigheid van de partijen. Daarnaast wordt jaarlijks bijgehouden of de garantienemer zijn leningen aflost en welk deel van de garantie dan nog open staat.

Toelichting

Met het vaststellen van het Treasury statuut in de Raadsvergadering in januari 2020 is besloten tot een verruiming van het gemeentelijk garantiebeleid. Dat heeft geleid tot afgeven van één nieuwe garantie in 2020 aan een sportvereniging. Een actiever garantiebeleid vergt ook een actievere sturing op de risico’s van afgegeven garanties. Tot op heden zijn er geen signalen binnengekomen dat partijen niet aan hun betalingsverplichtingen konden voldoen en is er nooit door geldverstrekkers aanspraak gemaakt op eerder afgegeven garanties. De kans dat het risico zich zal voordoen wordt om die reden als laag ingeschat, namelijk maximaal 10%. De financiële impact kan wel heel groot zijn. De maximale omvang van alle nog openstaande bankgaranties aan instellingen en particulieren bedraagt ultimo 2020 € 24,8 miljoen.

In het kader van de Omgevingswet worden de bodemtaken in 2022 van provincie naar de gemeente overgedragen. De gemeente is dan ook verantwoordelijk voor de bodem wanneer de verontreiniging groter is dan 25 m3. De financiële gevolgen die uit een verontreiniging voortvloeit komt daarmee voor rekening van de gemeente. Aangezien onduidelijk is of het Rijk voor de extra bodemtaken een bijdrage gaat verstrekken ligt hier een risico voor de gemeente.

Beheersmaatregelen

Om eventuele risico's te mitigeren worden bodemonderzoeken uitgevoerd bij aankoop gronden door de gemeente. Eventuele financiële effecten worden meegenomen in de bepaling van de grondprijs. Om risico’s en onzekerheden inzake de ondergrond (bodem) te verkleinen worden de komende jaren diverse kaarten gemaakt om voor iedereen (intern en extern) inzichtelijk te maken wat de kansen inzake de bodem zijn. Niet alleen bodemverontreiniging is van belang maar ook WKO (Warmte Koude Opslag), geothermische omstandigheden, draagkracht van de bodem, bodemdaling/verzakkingen, archeologie, etc.

Toelichting

Er bestaat een reëel risico dat als gemeenten de bodemtaken adequaat willen gaan uitvoeren (overeenkomstig de wettelijke regels) er onvoldoende externe middelen beschikbaar zijn. Dit kan tot gevolg hebben dat zonder extra gemeentelijke middelen bepaalde taken niet of met een lagere kwaliteit worden uitgevoerd, of dat er minder controles door de ODH uitgevoerd kunnen worden. In juli 2021 wordt een aanvullend bodemonderzoek naar lood uitgevoerd op 2 volkstuincomplexen. Als blijkt dat het gehalte aan lood boven de norm van het RIVM ligt, zullen sanerende maatregelen noodzakelijk zijn. Het financiële risico betreft met name een volkstuincomplex waar de gemeente eigenaar van is. Ook nieuwe stoffen kunnen de bodem negatief belasten en zijn in de toekomst voor de gemeente kostenverhogend. Het rijk en het RIVM zijn bezig met onderzoeken om welke stoffen het gaat en wie de onderzoekskosten moet betalen. De provincie Zuid-Holland heeft geïnventariseerd wat de jaarlijkse kosten zijn voor de nazorg-locatie aan de Nieuwstraat voor de periode 2021 t/m 2031. Aangenomen wordt dat de provincie en of rijk de nazorgkosten voor de komende 10 jaar zullen vergoeden. De gemeentelijke bijdrage wordt hiervoor minimaal geacht.

Jaarlijks ontvangen de aandeelhouders van de BNG bank over de gemaakte winst een dividenduitkering. De resultaten van de BNG bank zijn onderhevig aan exogene factoren. Dit kan er toe leiden dat resultaten en de daarmee samenhangende dividenduitkeringen tegenvallen.

Beheersmaatregelen

Gedurende de P&C-cyclus worden de ontwikkelingen op dit risico nauwlettend gemonitord en zal de begroting indien nodig worden bijgesteld. Daarnaast worden de raden van de betreffende gemeenten actief betrokken bij de discussie rondom investeringen in het netwerk om de energietransitie mogelijk te maken.

Toelichting

De kans bestaat dat in enig jaar het dividend tegenvalt door tegenvallende resultaten van de betreffende onderneming.

In 2002 heeft Eneco de aandelen in Remu N.V. gekocht van N.V. Remu Houdstermaatschappij en Stichting Beheer Belangen GCN ("Remu c.s."). Remu c.s. pretendeert op grond van de overeenkomst van 18 december 2002 recht te hebben op een privatiseringsvergoeding. De vordering bij de rechtbank bedroeg ongeveer € 265 miljoen. Eneco heeft bij de rechtbank en in hoger beroep succesvol betwist dat Remu c.s. recht zou hebben op de privatiseringsvergoeding, omdat de voorwaarden waaronder deze vergoeding verschuldigd zou worden niet zijn voldaan. In dit verband bepaalde de overeenkomst onder meer dat het recht op de privatiseringsvergoeding per 31 december 2010 vervalt. De rechtbank en het hof hebben de vorderingen van Remu c.s. integraal afgewezen. Inmiddels heeft de advocaat van Remu c.s. een cassatieverzoek ingediend. Deze procedure loopt tot nog steeds.

Beheersmaatregelen

De gemeente laat zich over de claim informeren door Eneco en heeft zelf geen invloed op het verloop van de rechtszaak. De ontwikkelingen hieromtrent worden nauwlettend in de gaten gehouden door de gemeente.

Toelichting

De claim op (de aandeelhouders) van Eneco bedraagt circa € 300 miljoen. Indien de claim wordt gehonoreerd, dient de gemeente circa € 10 miljoen bij te dragen. De kans hierop wordt echter als zeer klein ingeschat, doordat de claim in eerste aanleg afgewezen is door de rechter.

De onzekerheid in hoeverre de kosten voor de ombouw naar de op afstand bedienbare Sytwendebrug ten laste komen van de gemeente brengt een financieel risico met zich mee.

Beheersmaatregelen

Gedurende de P&C-cyclus worden de ontwikkelingen op dit risico nauwlettend in de gaten gehouden en zal de begroting indien nodig worden bijgesteld.

Toelichting

Voor de bediening van de Sytwendebrug maakt de gemeente gebruik van de diensten van de provincie Zuid-Holland. Er wordt over na gedacht om de bediening van de brug op afstand te verrichten. Het genoemde maximale risicobedrag is een inschatting van mogelijke kosten die samenhangen met de inrichting van het totaal aan op afstand bedienbare bruggen van de provincie. Het is niet bekend of deze kosten ook daadwerkelijk in rekening gebracht gaan worden bij de gemeente. Een en ander is afhankelijk van de nog te maken afspraken met de provincie. De verwachting is dat er een bijdrage gevraagd zal worden aan de gemeente.

Overheidswerkgevers zijn eigenrisicodrager voor WW-uitkeringen aan voormalige werknemers. Dit betekent dat de overheidswerkgever geen premies behoeft te betalen voor de WW, echter wel moet zorgen voor de re-integratie van de werkloze ambtenaren en de WW-uitkeringen. De duur van de uitkeringen is maximaal drie jaar.

Beheersmaatregelen

De focus ligt op de zorgvuldige beëindiging van de arbeidsovereenkomst door o.a. het aangaan van vaststellingsovereenkomsten met beperking van risico’s rondom WW-aanspraken. Ook is er standaard verplichte begeleiding Van-Werk-Naar-Werk door een gecontracteerd extern bureau om aanspraak op WW te voorkomen of de duur te beperken.

Toelichting

Er zijn momenteel geen nieuwe ontwikkelingen op dit risico.

De inkomsten van de bouwleges worden jaarlijks geraamd op basis van de bouwaanvragen die dan bekend zijn en worden verwacht. Aanvragen worden in de praktijk regelmatig uitgesteld of gaan soms niet door. Ook worden nieuwe aanvragen ingediend waarmee geen rekening is gehouden. Dit maakt de inkomsten voor de bouwleges onvoorspelbaar, waardoor een fasering bij grote bouwaanvragen een significant effect heeft op de begroting.

Beheersmaatregelen

Periodiek wordt een inschatting gemaakt van de te verwachten bouwaanvragen (projecten). In de tussentijdse rapportages worden mutaties naar aanleiding van deze analyses verwerkt.

Toelichting

Er zijn twee grote bouwaanvragen ingediend die niet voorzien waren voor 2020, dit heeft een positief effect gehad op de leges. Het gaat om de Prins Bernhardlaan in Voorburg (€ 147.000) en de transformatie van de Fonteinkerk aan de Fonteynenburghlaan in Voorburg (€ 130.000). De maximale omvang van het risico is gebaseerd op basis van het begrootte bedrag aan inkomsten in 2021. De kans van optreden wordt hoog ingeschat als gevolg van de huidige Corona crisis. Dit brengt onzekerheden met zich mee, waardoor bouwaanvragen mogelijk uitgesteld kunnen worden.

Sinds 2019 is het voor gemeenten niet meer mogelijk om de btw op onderhoudskosten en investeringen van niet-commerciële sportaccommodaties af te trekken. Deze btw-schade wordt gecompenseerd doordat het Rijk een zogenaamde SPUK-uitkering aan gemeenten verstrekt. Het Rijk heeft voor deze SPUK-uitkering een landelijk plafond ingesteld. Het blijkt dat de hoogte van de SPUK-aanvragen van alle gemeenten dit landelijke plafond overstijgt, waardoor het risico bestaat op een lagere SPUK-uitkering dan de totale btw-schade. Het Rijk heeft al een bedrag toegevoegd aan het oorspronkelijk beschikbare SPUK-budget, echter is nog onduidelijk hoe het Rijk uiteindelijk met de totale overschrijding om zal gaan. Het geschatte risico is bepaald op de nu bekende cijfers en informatie.

Beheersmaatregelen

Het gaat hierbij om de invoering van landelijke wetgeving. Eventuele fluctuaties worden gemonitord gedurende periodieke budget overleggen en bijgesteld in de begroting.

Toelichting

Conform verwachting heeft het aantal SPUK-aanvragen van alle gemeenten het landelijke plafond overstegen. Als gevolg hiervan heeft de gemeente 77% van het aangevraagde bedrag ontvangen in 2021. Het risico blijft daardoor gehandhaafd in 2022.

Het renterisico betreft het risico dat de gemeente loopt bij onvoorzien hoge rentestijgingen bij (nieuw) aan te trekken geldleningen.

Beheersmaatregelen

Sinds 2020 is automatische saldoregulatie bij de BNG geactiveerd. Tekorten aan liquiditeiten op de rekening courant worden hierdoor dagelijks aangevuld vanuit de gemeentelijke schatkistrekening. Op de schatkistrekening staan de overtollige liquide middelen uit de verkoop van Eneco gestald. De aflossingen op de bestaande leningen zijn en worden op die wijze geherfinancierd. Hierdoor is er momenteel nauwelijks een renterisico. Bij het aantrekken van toekomstige leningen (vanaf 2023) zal meer gebruik worden gemaakt van lineaire leningen. Bij lineaire leningen worden aflossingen namelijk meer gespreid over de tijd plaatsvinden en neemt ook het renterisico bij herfinanciering af.

Toelichting

Door de verbeterde liquiditeitspositie, als gevolg van de verkoop van Eneco, is de verwachting dat er in 2022 een beperkt aantal nieuwe langdurige geldleningen worden aangetrokken. Leningen die in 2022 worden afgelost kunnen nog gedeeltelijk met eigen financieringsmiddelen worden geherfinancierd. Hierdoor daalt de portefeuille langlopende geldleningen. Mogelijk zal de leningenportefeuille vanaf 2023 weer toenemen. Ten tijde van het samenstellen van de begroting 2022 waren de rentetarieven op de kapitaalmarkt laag. Indien de huidige leningenportefeuille van € 82,1 mln. geherfinancierd moet worden tegen een rente die 1% hoger uitvalt dan is het effect € 820.000. De kans dat de marktrente op korte termijn fors zal stijgen is gelet op de huidige economische vooruitzichten zeer onwaarschijnlijk. Door de Corona crisis lopen de staatsschulden van de EU-landen op. De Europese Centrale Bank zal om bij te dragen aan economisch herstel de rentetarieven laag houden.

Het Programma Aanpak Stikstof (PAS) vormde de basis om toestemming te verlenen voor bouwplannen en andere ruimtelijke ontwikkelingen die zorgen voor het neerslaan van stikstof in beschermde natuurgebieden. Het PAS bood op voorhand ruimte voor nieuwe ontwikkelingen door vooruit te lopen op de verwachte positieve effecten van toekomstige maatregelen, die de nadelige gevolgen van het neerslaan van stikstof in natuurgebieden zouden moeten verminderen. De Raad van State heeft dit programma echter geblokkeerd. Het PAS als basis voor het verlenen van toestemming voor stikstof veroorzakende activiteiten is daarmee voorlopig weggevallen.

Beheersmaatregelen

Gedurende de P&C-cyclus worden de ontwikkelingen op dit risico nauwlettend in de gaten gehouden en zal de begroting indien nodig worden bijgesteld.

Toelichting

Vooralsnog lijken de ontwikkelingen op het gebied van stikstofdepositie in Leidschendam-Voorburg niet daadwerkelijk tot vertraging van relevante omvang bij bouwprojecten te hebben geleid. Het Rijk heeft eind 2019 de AERIUS-rekentool, die wordt gebruikt voor het doorrekenen van de stikstofdepositie als gevolg van bouw- en overige plannen, aangepast om de gevolgen van de PAS-uitspraken van de Raad van State in de gehanteerde rekenmethodiek te verwerken. Eind 2020 is de rekentool verder aangescherpt.
Inmiddels is een flink aantal in Leidschendam-Voorburg concreet lopende bouwplannen met deze beide nieuwe AERIUS-versies doorgerekend. In geen enkel geval, ook niet na de aanscherping van de rekenmethodiek, leidde een plan tot een zo grote toename van de stikstofdepositie in beschermde natuurgebieden, dat dat plan niet kon doorgaan of ingrijpend moest worden aangepast. Voor zover sprake is van vertragingen bij bouwprojecten, kan worden gesteld dat daarbij andere oorzaken spelen dan de stikstofsituatie.
Het Rijk werkt verder aan nieuwe wet- en regelgeving met betrekking tot stikstofdepositie. De verwachting was dat deze medio 2021 in werking zou treden. Echter, door het aftreden van het kabinet en de langdurige kabinetsformatie na de verkiezingen van maart 2021 is onzeker wanneer deze wetgeving kan worden ingevoerd. Op voorhand is niet de verwachting dat als gevolg daarvan het risico op vertraging van bouwprojecten in Leidschendam-Voorburg groter zal worden.

De Corona crisis brengt nadelige maatschappelijke gevolgen met zich mee. Veel maatschappelijke instellingen, kwetsbare inwoners en ondernemers ontvangen ondersteuning vanuit de tijdelijke middelen die de overheid beschikbaar heeft gesteld. Onduidelijk is wat het maatschappelijk effect zal zijn als deze tijdelijke steun wegvalt. Het risico bestaat dat als deze tijdelijke steun wegvalt er een groter beroep op de lokale overheden zal worden gedaan.

Beheersmaatregelen

De gemeenteraad heeft twee bestemmingsreserves beschikbaar gesteld, één om de maatregelen te dekken die nodig zijn in het bestrijden van de acute corona crisis en één voor het herstel en de doorontwikkeling van de gemeentelijke dienstverlening en ondersteuning na de corona crisis. Met het vaststellen van de bestedingsplannen van deze bestemmingsreserves heeft de gemeenteraad een besluit genomen over de invulling van deze reserves. De bestedingen en ontwikkelingen worden periodiek gerapporteerd aan de gemeenteraad.

Toelichting

Om zo goed mogelijk uit de corona crisis te komen, heeft de gemeenteraad een reserve herstelbeleid beschikbaar gesteld. In 2022 zal deze reserve worden ingezet voor de doelgroepen die door de corona crisis geraakt zijn. Deze inzet moet leiden tot een maatschappelijke situatie die minimaal gelijk is aan die van voor de corona crisis. Het risico bestaat dat de omvang van de bestemmingsreserve te laag blijkt om dit te realiseren.